Rozwój mowy dziecka od narodzin do 7 roku życia dzielimy na cztery okresy: okres melodii, okres wyrazu, okres zdania i okres swoistej mowy dziecięcej.
* okres melodii
od urodzenia do 1. roku życia
Początkowo dziecko komunikuje się z otoczeniem wyłącznie za pomocą krzyku.
Około 2.-3. miesiąca pojawia się głużenie. Głużenie jest odruchem bezwarunkowym. Powstają dźwięki zbliżone do samogłosek i spółgłosek.
Głużenie występuje u wszystkich dzieci, także głuchych i niedosłyszących.
U dzieci głuchych głużenie zanika i nie przechodzi w kolejny etap, czyli gaworzenie.
* 6 miesięcy
Głużenie przechodzi w gaworzenie, które jest odruchem warunkowym, czyli zależnym od woli dziecka. Dziecko wymawia prawie wszystkie samogłoski, niektóre spółgłoski. Nie gaworzą dzieci niesłyszące.
* 7-9 miesięcy
Dziecko powtarza sylaby. Rozróżnia, kiedy mówisz do niego przyjaźnie, a kiedy się złościsz.
* 12 miesięcy
Dziecko kojarzy osoby z określającymi je słowami („mama”, „babcia/baba”, „tata”). Rozmawiaj często z dzieckiem. Mów prostym językiem, używaj łatwych do powtórzenia wyrazów dźwiękonaśladowczych (kura „ko-ko”, pies „hau-hau”, krowa „muu-muu”). Czytaj książeczki i opowiadaj, co widać na obrazkach. Śpiewaj, nawet jeśli twierdzisz, że nie jesteś w tym dobry ;-)
* okres wyrazu
od 1. do 2. roku życia
Dziecko na tym etapie rozumie znacznie więcej, niż samo potrafi powiedzieć.
* od 18.- 24. miesiąca życia
Dziecko zaczyna mówić prostymi zdaniami. Z czasem używa coraz większej liczby słów.
*okres zdania
od 2. do 3. roku życia
Rozkwit mowy. Poczatkowo dziecko buduje proste zdania dwu i trzywyrazowe, później dłuższe - cztero, pięciowyrazowe. Początkowo są to tylko zdania twierdzące, później pytające i rozkazujące. Dziecko nie umie wypowiedzieć wszystkich głosek, dlatego głoski dla niego trudne zastępuje głoskami łatwiejszymi.
3-latek powinien wymawiać:
* wszystkie samogłoski,
* spółgłoski: m, n, b, p, f, w, k, g, ch, l, j, ł, t, d, n, ś, ź, ć, dź, ń,
* zaczynają się pojawiać głoski: s, z, c, dz,
* czasami nosowe samogłoski: ą, ę.
*okres swoistej mowy dziecka
od 3. do 7. roku życia
4-latek:
Zadaje mnóstwo pytań.
Utrawalają się głoski s, z,c, dz i dziecko nie powinno zamieniać ich już na miękkie odpowiedniki ś, ź, ć, dź !
Głoski sz, ż, cz, dż dziecko ma jeszcze prawo wymawiać jak s, z, c, dz.
Pojawia się głoska r, ale jej brak nie jest powodem do niepokoju.
5-latek:
Powinien już wymawiać sz, ż, cz, dż oraz r.
Jego mowa jest zrozumiała dla otoczenia, a wypowiedzi zbudowane wielozdaniowo.
Chętnie poprawia innych i samego siebie.
6-latek:
Prawidłowo wymawia wszystkie głoski, także te najtrudniejsze, czyli sz, ż, cz, dż oraz r.
Umie okreslić kierunek i położenie przedmiotu /do przodu, do tyłu, pomiędzy, obok, za, pod, wewnątrz itp./
Umie wyklaskiwać sylaby w wyrazie.
Sam odnajduje słowa zaczynajace się na określoną głoskę /np. powiedz co zaczyna się głoską b/.
7-latek:
Prawidłowo wymawia wszystkie głoski i ma opanowaną prawidłową technikę mówienia.
Każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie. Dotyczy to także mowy.
Niewielkie opóźnienia nie powinny być powodem do niepokoju. Opóźnienia w pojawianiu się poszczególnych głosek nie powinny jednak przekraczać 6 miesięcy.
Jeśli któryś z opisanych powyżej etapów znacznie opóźnia się u Twojego dziecka, skonsultuj się ze mną.